Protein Enerji Malnütrisyonu (PEM) - Marasmus ve Kwashiorkor

Protein Enerji Malnütrisyonu(PEM) Nedir?

Protein Enerji Malnütrisyonu (PEM), vücudun yetersiz miktarda protein ve enerji almasının sonucunda ortaya çıkan bir tür beslenme bozukluğudur. Bu durum, vücudun temel işlevlerini yerine getirmesi için gerekli olan enerji ve protein miktarının yetersiz olduğu bir durumu ifade eder. PEM, özellikle çocuklar ve yaşlı yetişkinler gibi savunmasız gruplar için ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

PEM Çeşitleri Nelerdir?

1.Marasmus PEM Tip 1

2.Kwashiorkor (Tür 2 PEM)

1.1.Marasmus Nedir?

Marasmus, protein ve enerji eksikliği nedeniyle vücudun ağırlığının ve kas kitlesinin ciddi oranda azaldığı bir tür protein enerji malnütrisyonu (PEM) olarak adlandırılan beslenme bozukluğudur. Marasmus, özellikle çocuklarda ve kronik olarak yetersiz beslenmeye maruz kalan yaşlı yetişkinlerde görülür.

1.2.Marasmus Belirtileri Nelerdir?

• Ağırlık Kaybı: Marasmuslu bireylerde belirgin bir ağırlık kaybı gözlenir. Vücut ağırlığı normal seviyelerin çok altına düşer ve bu durum, vücut kitle indeksinin (BMI) çok düşük olmasına yol açar.
• Kas Kaybı: Kas kitlesi ciddi şekilde azalır. Bu nedenle marasmuslu bireyler zayıf ve kasları zayıflamış bir görünüme sahiptirler.
• Cilt Sorunları: Marasmuslu bireylerde ciltte kuruluk, çatlamalar ve saç dökülmesi gibi cilt sorunları gözlemlenebilir.
• Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Marasmuslu kişilerin bağışıklık sistemi zayıflar, bu da enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelmelerine neden olur.
• Yavaş Büyüme: Çocuklarda marasmus, normal büyüme ve gelişmeyi engeller. Çocuklar normalden daha küçük kalabilirler ve gelişme geriliği yaşarlar.

1.3.Marasmus Nedenleri Nelerdir?

Marasmus'un başlıca nedeni yetersiz ve dengesiz beslenmedir. Bu beslenme eksiklikleri, vücudun ihtiyaç duyduğu enerji ve protein miktarını karşılamadığında ortaya çıkar. İşte marasmusun nedenleri :

• Yetersiz Kalori Alımı: Marasmus genellikle bireyin günlük enerji ihtiyacının altında kalori almasıyla ilişkilendirilir. Bu, yetersiz gıda tüketimi veya uzun süreli açlık durumlarında olabilir.
• Yetersiz Protein Alımı: Marasmus, özellikle protein alımının yetersiz olduğu durumlarda görülür. Protein, vücut için temel bir yapı taşıdır ve yetersiz alımı kas kaybına neden olur.
• Yetersiz Besin Çeşitliliği: Dengesiz bir diyet, vücudun gerekli besin maddelerini almasını zorlaştırabilir. Özellikle tek tip veya monoton bir diyet, önemli besin maddelerinin eksik olmasına yol açabilir.
• Ekonomik Zorluklar: Fakirlik ve gelir düzeyinin düşüklüğü, yeterli ve dengeli bir beslenme düzenini sürdürmekte zorlanan bireyleri etkileyebilir.
• Anne Sütü Yetersizliği: Bebekler için anne sütünün yetersiz olduğu veya erken kesildiği durumlarda bebeklerde marasmus riski artabilir.
• Enfeksiyonlar: Kronik enfeksiyonlar, bireylerin besin emilimini bozarak marasmus riskini artırabilir. Özellikle bağırsak enfeksiyonları bu konuda önemli bir etkendir.
• Sosyal Faktörler: Yetersiz eğitim, sağlık hizmetlerine erişim eksikliği ve aile yapısındaki sorunlar gibi sosyal faktörler, marasmus riskini artırabilir.

1.4.Marasmus Tedavisi

Marasmus tedavisi, vücut ağırlığını ve sağlığını yeniden kazandırmayı amaçlayan bir dizi önlemi içerir. Tedavi, hasta bireyin durumuna ve ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır. İşte marasmus tedavisi:

• Tıbbi Değerlendirme: İlk adım, bireyin tıbbi bir değerlendirmeye tabi tutulmasıdır. Marasmusun ciddiyeti ve altta yatan sağlık sorunları belirlenir. Vücut ağırlığı, boy, vücut kitle indeksi (BMI) ve beslenme durumu gibi faktörler değerlendirilir.
• Beslenme Düzenlemesi: Marasmus tedavisinin temelini, yetersiz kalori ve protein alımını artırmak oluşturur. Bireyin günlük enerji ve protein gereksinimleri belirlenir ve bu ihtiyacı karşılayacak bir beslenme planı hazırlanır. Bu plan, sık sık küçük öğünler içerir.
• Enerji Yoğun Gıdalar: Marasmuslu bireyler, enerji yoğunluğu yüksek gıdalara yönlendirilir. Bunlar arasında süt, süt ürünleri, et, balık, yumurta, tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar bulunur.
• Protein Takviyeleri: Protein alımını artırmak için, protein takviyeleri veya özel besin destekleri gerekebilir. Bu, protein eksikliğini gidermeye yardımcı olabilir.
• Su ve Elektrolit Dengelemesi: Marasmuslu bireylerde susuzluk ve elektrolit dengesizlikleri görülebilir. Bu nedenle, vücut sıvılarının ve elektrolitlerin düzenlenmesi önemlidir.
• Altta Yatan Sorunların Tedavisi: Marasmusun altında yatan nedenler, enfeksiyonlar veya bağırsak sorunları gibi sağlık sorunları olabilir. Bu sorunlar tedavi edilmelidir.
• Aile Eğitimi: Özellikle çocuklar için, ailelere beslenme eğitimi ve çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmalarına yardımcı olacak bilgiler verilmelidir.
• Takip ve İzleme: Marasmus tedavisi sırasında bireyin ilerlemesi yakından izlenmelidir. Vücut ağırlığı, boy uzunluğu, beslenme durumu ve sağlık durumu düzenli olarak değerlendirilir.

Marasmus tedavisi uzun vadeli bir süreç olabilir ve bireyin yaşına, cinsiyetine ve beslenme durumuna bağlı olarak değişebilir. Tedavi, beslenme uzmanları ve sağlık profesyonelleri tarafından yönlendirilmelidir. Erken tanı ve uygun tedavi, marasmusun ciddi komplikasyonlara yol açmasını engellemeye yardımcı olabilir.

2.1.Kwashiorkor Nedir?

Kwashiorkor, protein eksikliği nedeniyle ortaya çıkan ciddi bir beslenme bozukluğu türüdür. Bu beslenme bozukluğu, özellikle yetersiz protein alımının yanı sıra enerji (kalori) alımının da yetersiz olduğu durumlarda görülür. Kwashiorkor, genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar ve özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki beslenme sorunlarıyla ilişkilidir.

2.2.Kwashiorkor Belirtileri

• Ödem (Vücutta Sıvı Birikimi): Kwashiorkorlu bireylerde vücutta ödem (şişlik) görülür. Bu, yetersiz protein alımının karaciğer ve böbreklerin normal işlevini bozması sonucu ortaya çıkar.
• Kas Kaybı: Kas kitlesi azalmaz, ancak vücut ağırlığı düşer. Bu nedenle, vücut ağırlığı yaşa uygun olabilir, ancak vücut bileşimi ciddi şekilde bozulur.
• Cilt Sorunları: Kwashiorkorlu bireylerde cilt sorunları, özellikle cilt döküntüleri ve saç dökülmesi gibi belirtiler yaygındır.
• Karın Şişliği: Karın bölgesinde şişkinlik ve karın ağrısı sık görülür. Bu durum, karaciğer büyümesi ve sıvı birikimi ile ilişkilendirilir.
• Zayıf Bağışıklık Sistemi: Yetersiz protein alımı, bağışıklık sistemini zayıflatabilir, bu da enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelmeye neden olur.

2.3.Kwashiorkor Nedenleri?

Kwashiorkor'un nedenleri karmaşık olabilir ve genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkar. İşte Kwashiorkor'un başlıca nedenleri:

• Yetersiz Protein Alımı: Kwashiorkorun temel nedeni, yetersiz protein alımıdır. Besinlerde yetersiz miktarda protein bulunması veya diyetin yetersiz protein içermesi, vücudun protein ihtiyacını karşılayamamasına neden olur.
• Yetersiz Kalori Alımı: Kwashiorkor sıklıkla yetersiz enerji (kalori) alımı ile birlikte gelişir. Protein eksikliği kadar enerji eksikliği de bu beslenme bozukluğuna katkıda bulunur.
• Yetersiz Besin Çeşitliliği: Dengesiz bir diyet veya tek tip beslenme, vücudun farklı besin maddelerine erişimini sınırlar. Bu da protein ve diğer önemli besin maddelerinin eksikliğine yol açabilir.
• Çocukların Hızlı Büyüme Dönemleri: Çocuklar büyüme dönemlerinde daha fazla protein ve enerjiye ihtiyaç duyarlar. Eğer bu ihtiyaçlar karşılanmazsa, Kwashiorkor riski artar.
• Anne Sütü Yetersizliği veya Erken Kesilmesi: Bebekler için anne sütü en iyi besindir. Eğer anne sütü yetersizse veya emzirme erken kesilirse, bebekler protein eksikliği riski altında olabilirler.
• Kronik Enfeksiyonlar:Kronik enfeksiyonlar, vücudun protein kullanımını artırabilir ve protein kayıplarına yol açabilir, bu da Kwashiorkor riskini artırır.
• Sosyoekonomik Faktörler: Ekonomik sıkıntılar, yetersiz beslenme riskini artırabilir. Yetersiz gelir ve besin güvencesi eksikliği, protein ve kalori alımını sınırlayabilir.
• Kültürel ve Sosyal Faktörler: Bazı kültürel pratikler veya geleneksel diyetler, yetersiz beslenmeye yol açabilir. Örneğin, bazı bölgelerde sadece tahıl temelli bir diyet tüketilir ve protein kaynakları ihmal edilir.

2.4.Kwashiorkor Tedavisi 

Kwashiorkor tedavisi, vücudun protein ve enerji eksikliğini gidermeyi ve hastanın sağlıklı bir şekilde toparlanmasını amaçlar. Tedavi, tıbbi gözetim altında gerçekleştirilir ve kişinin durumuna ve ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır. İşte Kwashiorkor tedavisi:

• Tıbbi Değerlendirme: İlk adım, bireyin tıbbi bir değerlendirmeye tabi tutulmasıdır. Bu değerlendirme, hastanın genel sağlık durumunu, vücut ağırlığını, boyunu, cilt durumunu, ödem varlığını ve beslenme durumunu içerir.
• Protein ve Enerji Alımının Artırılması: Kwashiorkor tedavisinin temeli, protein ve enerji alımının artırılmasını içerir. Bireyin günlük protein ve enerji ihtiyacı hesaplanır ve bu ihtiyacı karşılayacak bir beslenme planı hazırlanır.
• Protein Takviyeleri: Protein alımını artırmak için protein takviyeleri veya özel besin destekleri kullanılabilir. Bu takviyeler, protein eksikliğini hızla gidermeye yardımcı olabilir.
• Enerji Yoğun Gıdalar: Kwashiorkorlu bireyler, enerji yoğunluğu yüksek gıdalara yönlendirilir. Bunlar arasında süt, süt ürünleri, et, balık, yumurta, yağlı tohumlar ve enerji içecekleri bulunabilir.
• Ödem Yönetimi: Ödem (şişkinlik) varsa, tuz alımının sınırlanması ve diüretik ilaçlar kullanılması ödemi azaltmaya yardımcı olabilir.
• Altta Yatan Nedenlerin Tedavisi: Kwashiorkorun altında yatan nedenler, enfeksiyonlar veya bağırsak sorunları gibi sağlık sorunları olabilir. Bu sorunlar tedavi edilmelidir.
• Beslenme Eğitimi: Birey ve aile üyelerine sağlıklı beslenme alışkanlıkları hakkında eğitim verilir. Bu, maruz kalınan beslenme sorunlarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Takip ve İzleme: Kwashiorkor tedavisi sırasında bireyin ilerlemesi düzenli olarak izlenmelidir. Vücut ağırlığı, boy uzunluğu, cilt durumu, ödem varlığı ve beslenme durumu düzenli olarak değerlendirilir.

Tedavi süresi bireyin beslenme durumuna ve yanıtına bağlı olarak değişebilir. Kwashiorkor tedavisinin erken başlaması ve düzenli takibi, ciddi komplikasyonların önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, beslenme eksikliğinin nedenlerinin ele alınması da tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır.